Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng và thiêng liêng nhất trong năm của người Việt Nam, không chỉ để đón mừng năm mới mà còn là lúc mọi người cùng nhau tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống lâu đời. Mỗi vùng miền, mỗi gia đình đều có những phong tục, hoạt động riêng biệt, nhưng tựu trung lại, các hoạt động văn hóa ngày Tết đều mang đậm tính cộng đồng, tôn vinh giá trị gia đình và gắn kết với truyền thống dân tộc. Dưới đây là những hoạt động văn hóa đặc trưng nhất trong dịp Tết ở Việt Nam.

1. Dọn Dẹp và Trang Trí Nhà Cửa

**Tổng Vệ Sinh Đón Năm Mới**
Một trong những hoạt động quan trọng nhất trước Tết là dọn dẹp nhà cửa. Theo quan niệm dân gian, việc dọn dẹp không chỉ là làm sạch không gian sống mà còn là cách để "xua đuổi" những điều không may mắn của năm cũ, chào đón những điều tốt đẹp trong năm mới. Mọi người đều cố gắng hoàn thành công việc này trước đêm Giao Thừa để không mang những việc dang dở sang năm mới.

**Trang Trí Nhà Cửa**
Sau khi dọn dẹp, mọi người bắt đầu trang trí nhà cửa với những biểu tượng của sự may mắn như câu đối đỏ, hoa đào, hoa mai, và cây quất. Ở miền Bắc, hoa đào là biểu tượng của sự may mắn và hạnh phúc, còn ở miền Nam, hoa mai vàng tượng trưng cho sự phú quý và thịnh vượng. Những cây quất trĩu quả là hình ảnh quen thuộc, mang ý nghĩa tài lộc và sự phát đạt.

2. Thờ Cúng Ông Bà, Tổ Tiên

**Cúng Giao Thừa**
Lễ cúng Giao Thừa là một nghi thức linh thiêng, được thực hiện vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là lúc để tiễn đưa những điều cũ và đón chào những điều mới. Gia đình thường bày biện mâm cỗ thịnh soạn với các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh tét, giò chả, xôi gấc… để cúng tổ tiên và các vị thần linh.

**Bàn Thờ Gia Tiên**
Việc thờ cúng tổ tiên là một nét văn hóa quan trọng trong đời sống của người Việt, đặc biệt trong dịp Tết. Bàn thờ gia tiên thường được trang hoàng kỹ lưỡng, với mâm ngũ quả, hoa tươi, và nhang đèn. Đây là nơi mà con cháu thể hiện lòng thành kính, tri ân ông bà, tổ tiên, cầu mong sự phù hộ cho một năm mới bình an, may mắn.

3. Tục Lì Xì và Chúc Tết

**Lì Xì Đầu Năm**
Lì xì là một phong tục không thể thiếu trong ngày Tết. Những phong bao lì xì màu đỏ được trao tặng với mong muốn mang lại may mắn, tài lộc cho người nhận. Trẻ em và người già thường là đối tượng nhận lì xì, thể hiện sự quan tâm, chúc phúc của các thế hệ trong gia đình.

**Chúc Tết**
Vào những ngày đầu năm mới, người Việt thường đi chúc Tết họ hàng, bạn bè, hàng xóm để chia sẻ niềm vui và lời chúc tốt đẹp cho năm mới. Những câu chúc như “Chúc mừng năm mới,” “An khang thịnh vượng,” hay “Vạn sự như ý” không chỉ là lời cầu chúc mà còn là cách để gắn kết tình cảm giữa người với người.

4. Gói Bánh Chưng, Bánh Tét

**Gói Bánh Chưng Ở Miền Bắc**
Gói bánh chưng là một truyền thống lâu đời trong dịp Tết ở miền Bắc. Bánh chưng, với hình vuông tượng trưng cho đất, là biểu tượng của lòng biết ơn trời đất, tổ tiên. Vào những ngày giáp Tết, các gia đình quây quần bên nhau để gói bánh chưng, nấu bánh suốt đêm, vừa để chuẩn bị cho ngày Tết, vừa là dịp để các thế hệ cùng chia sẻ câu chuyện và kỷ niệm.

**Bánh Tét Ở Miền Nam**
Ở miền Nam, bánh tét là món bánh truyền thống tượng trưng cho sự đủ đầy, no ấm. Cách gói và nấu bánh tét cũng tương tự bánh chưng, nhưng bánh tét có hình trụ dài. Những chiếc bánh này không chỉ dùng để cúng tổ tiên mà còn là món quà quý để biếu tặng người thân, bạn bè.

5. Đi Lễ Chùa Cầu Bình An

**Đi Lễ Đầu Năm**
Đi lễ chùa đầu năm là một hoạt động tâm linh quan trọng của người Việt, nhằm cầu bình an, tài lộc và may mắn cho năm mới. Vào ngày mùng Một hoặc trong suốt những ngày Tết, nhiều gia đình đến chùa thắp nhang, cầu mong sức khỏe và sự thịnh vượng.

**Xin Chữ Đầu Năm**
Ở một số vùng, người dân còn có phong tục xin chữ đầu năm từ các ông đồ. Những chữ Hán như “Phúc,” “Lộc,” “Thọ,” hay “An” được viết bằng thư pháp đẹp mắt, mang ý nghĩa cầu chúc may mắn, bình an cho năm mới. Đây là một nét văn hóa đậm chất Việt, đặc biệt phổ biến trong các phiên chợ Tết.

6. Hội Chợ Xuân và Các Trò Chơi Dân Gian

**Hội Chợ Xuân**
Hội chợ xuân là nơi bày bán đủ loại sản phẩm từ đồ ăn, thức uống đến các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, là nơi tụ họp, vui chơi của nhiều gia đình trong dịp Tết. Các phiên chợ xuân còn là dịp để giới thiệu các sản phẩm truyền thống, đồ thủ công đặc sắc của từng vùng miền.

**Trò Chơi Dân Gian**
Trong dịp Tết, các trò chơi dân gian như kéo co, đập niêu, ném còn, chơi cờ tướng được tổ chức ở nhiều nơi, đặc biệt là các vùng nông thôn. Đây là cơ hội để mọi người vui chơi, giải trí sau một năm lao động vất vả, đồng thời giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống.

Tết Nguyên Đán không chỉ là dịp để sum họp gia đình mà còn là thời gian để người Việt tôn vinh và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống. Những hoạt động như dọn dẹp, trang trí nhà cửa, thờ cúng tổ tiên, lì xì, chúc Tết, gói bánh chưng, đi lễ chùa hay tham gia hội chợ xuân đều thể hiện sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa các thế hệ trong gia đình và cộng đồng. Đây chính là điểm đặc biệt khiến Tết Việt Nam trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa dân tộc, mang lại ý nghĩa thiêng liêng và sâu sắc cho mỗi người.